Vườn Nhật – phần 04.

( Nguồn: Wikipedia)

Các thành phần trong vườn Nhật (tiếp theo).

·         Cầu trong vườn

Những cây cầu đầu tiên xuất hiện trong khu vườn Nhật Bản vào thời Heian. Tại khu vườn Byōdō-in ở Kyoto, một cây cầu gỗ kết nối gian Phượng Hoàng với một hòn đảo đá nhỏ - tượng trưng cho núi Penglai hay núi Horai, hòn đảo quê hương của Tám vị thần bất tử trong giáo lý Đạo giáo - cây cầu tượng trưng cho con đường dẫn đến thiên đường và sự bất tử.

Cây cầu ở đền Byōdō-in (1052) tượng trưng cho con đường đến sự bất tử và thiên đường

Cầu có thể được làm bằng đá, bằng gỗ, hay những khúc gỗ có đất phủ bên trên, bám đầy rêu, chúng có thể là hình vòm hoặc phẳng. Nếu là một phần của khu vườn chùa, đôi khi chúng sẽ được sơn màu đỏ theo truyền thống Trung Quốc, trong khi phần lớn các cây cầu trong vườn sẽ không sơn.

Một cây cầu trong vườn ở lâu đài Tokushima được làm bằng đá (1592).

Cây cầu bằng gỗ và đá ở vườn Suizen-ji. Khu vườn được bắt đầu xây dựng vào năm 1636.

Cầu gỗ ở vườn Ritsurin.

Cầu Ngỗng bay trong vườn Kenroku-en

.

Cầu đá ở Koishikawa Kōrakuen

Cây cầu mộc mạc tại vườn Tensha-en ở Uwajima (1866)

Một cây cầu gỗ phủ đầy đất và rêu (dobashi) ở Sorakuen

Một cây cầu có mái che hiếm hoi trong vườn Sankeien ở Yokohama

Trong thời kỳ Edo, khi những khu vườn dạo rộng lớn trở nên phổ biến, với những con suối và lối đi quanh co, với hàng loạt cây cầu được làm bằng đá hoặc gỗ theo phong cách mộc mạc.

·         Đèn lồng đá và bồn nước

Đèn lồng đá (dai-dōrō) có từ thời Nara và thời Heian. Ban đầu đèn chỉ được đặt tại các ngôi chùa Phật giáo, đèn được xếp dọc các lối đi đến ngôi chùa, nhưng trong thời kỳ Heian, đèn bắt đầu được sử dụng tại các đền thờ Thần đạo. Trong thời Momoyama, đèn đá đã được đặt tại các vườn trà bởi những bậc thầy trà vĩ đại.

Đèn đá trong vườn Shukkei-en ở Hiroshima.

Đèn đá trong vườn Kōraku-en

Những chiếc đèn đá này trong vườn Kenroku-en, có vành rộng để hứng tuyết, tạo nên cảnh đẹp như tranh vẽ.

Ở dạng hoàn chỉnh và nguyên bản, một dai-doro, đại diện cho năm yếu tố của vũ trụ học. Phần chạm đất tượng trưng cho chi - đất; phần tiếp theo đại diện cho sui - nước; phần ka - lửa, được thể hiện bằng ngọn lửa của đèn hoặc chụp bao quanh ngọn lửa; trong khi fū - không khí và kū - hư không hoặc linh hồn được thể hiện bằng hai phần cuối cùng, trên cùng và hướng lên trời. Các phân đoạn của đèn thể hiện ý tưởng rằng sau khi chết, cơ thể vật lý của chúng ta sẽ trở lại dạng nguyên tố ban đầu.

Bể nước ở Ryōan-ji, Kyoto

Chậu nước bằng đá trong vườn Kenroku-en.

Chậu nước bằng đá ở Sakamotu, Ōtsu, Shiga

Chậu nước bằng đá ở chùa Tenryū-ji, Kyoto

Các bồn nước bằng đá (tsukubai) ban đầu được đặt trong các khu vườn để du khách rửa tay và súc miệng trước khi tham gia trà đạo. Nước được cấp vào chậu bằng một ống tre gọi là kakei và thường có một cái gáo gỗ để uống nước. Trong các vườn trà, bồn nước được đặt thấp sát đất nên người uống phải cúi xuống để lấy nước.

·         Hàng rào và cổng vườn

Bức tường bên ngoài của Biệt thự Hoàng gia Katsura, được thiết kế, giống như tường các khu vườn,  tinh khiết và đơn giản

Cổng vườn trà Urakuen nhìn từ bên trong

Cổng vườn truyền thống của Bảo tàng Nghệ thuật Adachi

·         Cây và hoa

Không có gì trong một khu vườn Nhật Bản là ngẫu nhiên, mỗi loại cây đều được chọn và sắp đặt theo các nguyên tắc thẩm mỹ, hoặc để che giấu các điểm không mong muốn, hoặc để làm nền cho các đặc điểm nhất định, hoặc để tạo ra một cảnh đẹp như tranh vẽ.

Cây Momiji trong chùa Ginkaku-ji, Kyoto

Cây cối được lựa chọn cẩn thận và sắp xếp màu sắc theo mùa của chúng. Rêu thường được dùng để gợi ý  về sự cổ xưa của khu vườn. Hoa cũng được lựa chọn cẩn thận theo mùa ra hoa của chúng. Những thảm hoa trang trọng hiếm gặp trong những khu vườn cổ, nhưng được thấy phổ biến hơn trong những khu vườn hiện đại. Một số loại cây được chọn để làm biểu tượng tôn giáo, chẳng hạn như hoa sen, tượng trưng Phật giáo, hoặc cây thông, tượng trưng cho tuổi thọ.

Cây cối được cắt tỉa cẩn thận để tạo cảnh quan hấp dẫn và để chúng không chắn các góc nhìn khác của khu vườn.

Cây ở Katori

Sự phát triển của cây cũng được kiểm soát, theo một kỹ thuật gọi là niwaki, nhằm tạo cho chúng nhiều hình dạng đẹp và trông cổ xưa hơn. Có ý kiến ​​cho rằng hình dạng đặc trưng của những cây trong vườn Nhật Bản được cắt tỉa giống với những cây được thấy trong các cảnh quan thảo nguyên. Sự giống nhau này đã được sử dụng để thúc đẩy cái gọi là giả thuyết Savannah. Cây cối hạn chế uốn cong, những cây thông già thường được đỡ bằng nạng gỗ và cành của chúng được giữ bằng dây để không bị gãy dưới sức nặng của tuyết.

Một số cây thông cổ thụ ở Kenroku-en được hỗ trợ bằng dây để giữ cho các cành của chúng không bị gãy vào mùa đông

Những cây thông ở vườn Kenroku-en được đỡ bằng những thanh giằng để chịu sức nặng của tuyết mà không bị gãy

Vào cuối thế kỷ 16, một nghệ thuật mới đã được phát triển trong khu vườn Nhật Bản: ōkarikomi, kỹ thuật cắt tỉa bụi cây thành những quả bóng hoặc hình lượn sóng. Nghệ thuật này được phát triển bởi Kobori Enshū (1579–1647) và thường được áp dụng trên những bụi hoa đỗ quyên. Kỹ thuật này tương tự như kỹ thuật chăm sóc các vườn cây cảnh ở châu Âu cùng thời, ngoại trừ việc các vườn cây cảnh ở châu Âu cố gắng làm cho cây trông giống như các vật thể rắn, trong khi ōkarkikomi tìm cách làm cho các bụi cây trông như thể chất lỏng hay có hình dạng tự nhiên. Kỹ thuật này còn tạo ra một trò chơi nghệ thuật của ánh sáng trên bề mặt bụi cây.

Kỹ thuật chăm sóc cây cảnh o-karikomi ở vườn Chionin.

Kỹ thuật O-karikomi cho cây cối và cây bụi tại Chiran Samurai Residence.

Hòa đỗ quyên tại Vườn Soraku-en

Tre tại vườn Tenryū-ji ở Kyoto.

 

Các loại thực vật phổ biến nhất được thấy trong các khu vườn Nhật Bản là đỗ quyên (tsutsuji), hoa trà (tsubaki), sồi (kashiwa), du (nire), mơ Nhật (ume), anh đào (sakura), phong (momiji) ), liễu (yanagi), bạch quả (ichō), bách Nhật (hinoki), tuyết tùng Nhật (sugi), thông (matsu) và tre.

  

Vườn Ritsurin

·         Cá

Việc sử dụng cá, đặc biệt là nishiki-goi (cá chép màu), cá medaka hoặc cá vàng như một yếu tố trang trí trong các khu vườn là ý tưởng được vay mượn từ các khu vườn Trung Quốc.

  

Nishiki-goi

Cá vàng được phát triển ở Trung Quốc hơn một nghìn năm trước bằng cách lai tạo chọn lọc cá chép Phổ để đột biến màu sắc. Đến triều đại nhà Tống (960–1279), các màu vàng, cam, trắng và đỏ đã được phát triển. Cá vàng được du nhập vào Nhật Bản vào thế kỷ 16.

Cá Koi trong Vườn Himeji Koko-en

Cá koi được phát triển từ cá chép thường (Cyprinus carpio) ở Nhật Bản vào những năm 1820. Koi là những con cá chép đã thuần hóa, được chọn lọc để lấy màu, chúng không phải là một loài riêng biệt và chúng sẽ trở lại màu ban đầu trong một vài thế hệ nếu sinh sản tự do.

Một con cá chép lớn trong vườn Suizen-ji

Ngoài cá, rùa cũng được nuôi trong một số khu vườn. Môi trường sống tự nhiên trong các khu vườn đã thu hút động vật hoang dã như ếch và chim, điều này rất đáng chú ý vì chúng góp phần tạo nên một khung cảnh âm thanh dễ chịu.